Երբ նայում ենք հեռուն, մեզ թվում է, թե մի տեղ երկինքն ու երկիրը միանում են: Այդ երևակայական սահմանը, ուր երկինքն ասես միանում է երկրին, կոչվում է ՝ հորիզոնի գիծ, իսկ մինչև հորիզոնի գիծն ընկած տարածությունը, որ ընդգրկում է մեր հայացքը, կոչվում է հորիզոն: Հյուսիսը, հարավը, արևելքն ու արևմուտքը հորիզոնի կողմերն են:
Հիշու՞մ եք, թե ինչպես էիք որոշում հորիզոնի կողմերը:
Ի՞նչ պիտի անեք դրա համար:
Գիտե՞ք, որ…
Մարդիկ նկատել են, որ մենավոր ծառերի ճյուղերը հարավային կողմից ավելի երկար ու փարթամ են աճում, քան հյուսիսից:
Քարերի ու ծառերի բների վրա քարաքոսներն ու մամուռը սովորաբար հյուսիսային կողմից են աճում:
Բլուրների հարավային լանջի ձյունն ավելի շուտ է հալվում:
Կողմնացույց — Մագնես անունով մի հովիվ մի անգամ զարմանքով նկատում է, որ ինչ-որ ուժ իրեն կանգնած տեղին է գամել: Պարզվում է՝ ապարը ձգում էր նրա կոշիկների ներբանի մեխերը:
Հովվի հայտնաբերած այս ապարը նրա պատվին մագնիս անվանեցին:
Մագնիս տեսել եք, չէ՞:
Ի՞նչ առարկաներ է ձգում:
Կատարենք մի փորձ
Վերցնենք մագնիսի կտոր և դանդաղ մոտեցնենք մետաղադրամներին: Կտեսնենք, որ դրամներն ասես ցատկելով կպչում են նրան: Մագնիսի ուժն ազդում է առարկաների վրա, նույնիսկ առանց մագնիսը նրանց հպելու: Այն տարածությունը, որի վրա ազդում է մագնիսի ուժը, կոչվում է մագնիսական դաշտ:
Մագնիսը մի կարևոր հատկություն էլ ունի, եթե թույլ տանք, որ մագնիսի կտորն ազատ շարժվի, ապա մի ծայրը միշտ դեպի հյուսիս ցույց կտա. մյուս ծայրը’՝ հարավ: Մագնիսի այս հատկության շնորհիվ մարդիկ ստեղծել են կողմնացույցը: Այս պարզ սարքն ունի մագնիսե ազատ շարժվող սլաք, որը ճանապարհորդներին օգնում է որոշել ճիշտ ուղղությունը և չմոլորվել:
Հորիզոնի չորս հիմնական կողմերից բացի՝ կողմնացույցի վրա նշվում են նաև չորս միջանկյալ կողմերը՝ հյուսիս-արևելք, հարավ- արևելք, հարավ-արևմուտք և հյուսիս-արևմուտք:
Ուսումնական մուլտֆիլմեր
Առաջադրանք
Ինչու՞ էր սլաքը շեղվել
Մհերը, մեքենայի դռանը հենված, փորձում Էր կողմնացույցով որոշել ճանապարհը: Բայց նկատեց, որ կողմնացույցի սլաքը շեղվել Էր՝ հյուսիսը ցույց չէր տալիս: Ի՞նչն էր պատճառը:
Որոնք են հորիզոնի կողմերը։
Որոնք են հորիզոնի միջանկյալ կողմերը։
Հայրենագետիկ-բնագետիկի բլոգ 