Տարբեր կենդանիներ բոլորս ենք տեսել բնության մեջ, շրջակա միջավայրում, դպրոցամերձ տարածքում, բակում, նույնիսկ տանը: Նկատել ենք, որ կենդանիները հեշտությամբ կարող ենք տարբերել բույսերից: Դրանում կարևոր են կենդանիների կառուցվածքի և կենսագործունեության առանձնահատկությունները: Նշենք դրանցից հիմնականները:
Նախ՝ կենդանիները տարբեր չափի են, կազմված են տարբեր մասերից:
Բայց բոլոր կենդանիների մարմինը համաչափ է: Մարմնի մի մասը կամ հատվածը կարծես կրկնում է մյուսը:
Բույսերի նման՝ կենդանիների մարմինն ունի տարբեր օրգաններ, որոնցից մեկ գործառույթ կատարողները միասին կազմում են օրգանների մի համակարգ: Կենդանիների զգալի մասին բնորոշ են սննդառության, շնչառության, բազմացման և այլ օրգանների համակարգերը։
Իրար հետ համեմատելով տարբեր տարիքի կենդանիներ՝ կգտնենք մի կարեոր առանձնահատկություն ևս. կենդանիներն աճում են ամբողջ մարմնով և մինչև որոշակի տարիք:
Կենդանիների ճնշող մասր կարող է տեղաշարժվել և կատարել տարբեր շարժումներ: Այդ նպատակով նրանք ունեն մարմնի առանձնահատուկ մասեր, շարժվելու օրգաններ ե բազմաթիվ հարմարանքներ: Փոքր կենդանիների մտրակները և թարթիչները, որդերի խոզանները, շատ միջատների թևերը և ոտիկները, ձկների լողակները, թռչունների թևերը և ոտքերը, կաթնասունների վերջույթները տեղաշարժվելու համար են: Տեղաշարժվելու միջոցով կենդանիները գտնում են սնունդ: Այդ նպատակով նրանք անցնում են մեծ հեռավորություն, հաղթահարում մեծ տարածություն: Հիշենք, որ բույսերի մեծ մասն ունի արմատ, որի միջոցով ամրանում է հողում և չի տեղաշարժվում։
Կենդանիների առանձնահատկություն է նաև այն, որ նրանք սնվում են բույսերով, սնկերով կամ այլ կենդանիներով:
Կենդանիներր բազմանում են և տարածվում բնության մեջ: Դա բնորոշ է բոլոր կենդանի օրգանիզմներին: Սակայն կենդանիների մեծ մասր բազմանում է հիմնականում սեռական ճանապարհով:
Կենդանիների մասին գիտությունր կոչվում է կենդանաբանություն:
Հարցեր և առաջադրանքներ
- Արդյոք կենդանիներն ունե՞ն կառուցվածքի և կենսագործունեության առանձնահատկություններ: Որո՞նք են դրանք:
- Ինչո՞ւմն է կենդանիների աճի և զարգացման առանձնահատկությունը:
- Կենդանիների տեղաշարժման ի՞նչ օրգաններ գիտեք:
- Ինչո՞վ են սնվում կենդանիները:
| ՀԵՏԱՔՐՔԻՐ է ԻՄԱՆԱԼ
Կենդանիներից միջատները կարող են ապրել մինչև 17 տարի, ձկները՝ մինչև 100 տարի, գորտերը՝ մինչև 12 տարի, կոկորդիլոսները և կրիաները՝ մինչև 150 տարի, թռչունները՝ մինչև 70 տարի, կաթնասունները՝ մինչև 110 տարի: |
Իվետա Ջանազյան
Հայրենագետիկ-բնագետիկի բլոգ 